Nasza miejscowość

Uherce Mineralne

– to miejscowość położona 380 m n.p.m.w Kotlinie Uherczańskiej u podnóża pasma Żukowa nad rzeką Olszanką przy dużej obwodnicy bieszczadzkiej i transgranicznym szlaku rowerowym Słowacja – Polska – Ukraina oraz przy linii kolejowej Zagórz – Krościenko – Chyrów na Ukrainie. Na miejscu szkoła podstawowa, gimnazjum, stacja kolejowa, sklepy spożywcze, poczta, parafia rzym. kat., stacja paliw, warsztaty samochodowe, serwisy ogumienia, stacja diagnostyczna pojazdów, Gminny Ośrodek Kultury, mini-galeria KGW ”Pod Dębem”, Zakład Karny, hurtownie materiałów budowlanych, skład opału, przesypownia cementu, tartak, przedsiębiorstwo usługowo-budowlane, parafialny dom rekolekcyjny, szkolna baza noclegowa w gimnazjum, gospodarstwa agroturystyczne i pokoje gościnne.

Ważniejsze epizody z przeszłości:

Uherce są jedną z najstarszych bieszczadzkich miejscowości. Istniały prawdopodobnie już w czasach książąt ruskich. Nazwa miejscowości wskazuje na udział ludności sprowadzonej zza granicy węgierskiej w powstawaniu wsi.
1436 r. – pierwsza źródłowa wzmianka o wsi. Ponownej lokacji wsi dokonali przed 1436 rokiem Kmitowie, panowie na pobliskim Sobniu.
1491 r. - przed rokiem 1491 wieś została przeniesiona ponownie na prawo wołoskie.
1530 r. – Uherce były siedzibą parafii obrządku wschodniego. Z tego okresu zachowała się ikona Daesis malowana na jednym podobraziu , znajdująca się w Muzeum Sztuki Ukraińskiej we Lwowie.
1553 r. - po bezpotomnej śmierci Piotra Kmity 31 października 1553 roku Uherce przechodzą na własność jego drugiej żony Barbary z Herburtów.
1579 r. - do tego roku dobra leskie, w tym Uherce, są dzierżawione przez jej brata Mikołaja Herburta, starostę lwowskiego, a w 1580 roku stały się jego własnością. Wówczas to został wzniesiony okazały murowany dwór. Pod koniec XVI wieku Dorota z Herburtów wniosła Uherce w wianie Stanisławowi Tarnawskiemu, chorążemu ziemi sanockiej. Chorąży posiadał dość pokaźny majątek składający się z 14 wsi, ale miał też wielkie długi. Jego głównym wierzycielem był referendarz koronny Jan Tomasz Drohojowski. Spodziewając się poważnych kłopotów ze strony tej wysoko postawionej osoby, sprytny podchorąży aktem wieczystej donacji /darowizny/ przekazał cały swój majątek nieruchomy kasztelanowi przemyskiemu Stanisławowi Stadnickiemu z Leska. Drohojowski założył formalny, oszańcowany obóz między Glinnem a Uhercami, otoczył go fosami napełnionymi wodą i stąd nękał przeciwnika. I tak zaczęła się prywatna wojna trwająca cztery lata. Żołnierze referendarscy łapali rzemieślników i kupców jadących z Leska na jarmark do Chyrowa, zabierali bydło i konie z pól, i dopuszczali się zbójeckich napadów w okolicy. W tym okresie Tarnawski kilkakrotnie bronił się lub ukrywał w uherczańskim dworze przed oddziałami referendarza – za każdym razem skutecznie. Nic nie osiągnąwszy, w 1605 roku Drohojowski zginął z rąk ludzi Stadnickiego.
1672 r. - podczas ostatniego najazdu tatarskiego na historyczną ziemię sanocką w Uhercach ocalało 5 domów, natomiast w okolicznych wsiach Orelcu – 2, a w Rudence – 3. Czambułem tatarskim rabującym, mordującym ludność i palącym jej mienie dowodził Nuradyn-Sołtan. Wieś była wówczas własnością Bukowskich.
XVII i XVIII wiek - właścicielami Uherzec byli Maliccy,
1710 r. – zachował się opis lustracji cerkwi grecko-katolickiej.
1745 r. - Józef Malicki ufundował tutejszą parafię rzymsko-katolicką i wzniósł drewniany kościół.
1754 - 57 r. - z fundacji ks. Jakuba Jaworskiego został wzniesiony murowany kościół parafialny z wolnostojącą dzwonnicą, otoczony murem obronnym z otworami strzelniczymi z tego samego okresu. Jest to jeden z dwóch tego typu obiektów w Polsce. Wybudowany został w stylu późnego baroku według projektu Gotfryda Hoffmana.
Na początku XIX wieku właścicielami wsi stali się Skibińscy.
1807 r. – z opisu wizytacji cerkwi przeprowadzonego przez księdza Laureckiego wiemy, że cerkiew w Uhercach pod wezwaniem Narodzenia św. Jana Chrzciciela miała formę „grecką” z jedną kopułą pośrodku i zbudowana była na rzucie prostokąta o wym. 12 x 7 m.
1816 r. – wojskowy spis ludności cyrkułu sanockiego obrazuje stan miejscowości po zniszczeniach wojen napoleońskich. Wieś liczyła wówczas 575 mieszkańców ogółem, było w niej 91 domów, 141 rodzin, 1 duchowny, 1 szlachcic, 1 urzędnik, 58 chłopów zdolnych do służby wojskowej, 1 ogrodnik, 11 mniej użytecznych i 72 nieużytecznych mężczyzn do służby wojskowej, 1 czasowo zwolniony od służby, 1 wdowiec z dziećmi bez opieki, 1 szeregowy, 3 nieżonatych do regimentu, 109 chłopców do 14 lat, 22 chłopców w wieku od 15 do 17 lat, 259 kobiet i dziewcząt, 111 mężczyzn żonatych, 175 nieżonatych i wdowców. 3 osoby podczas spisu były nieobecne we wsi. W inwentarzu wsi spisano ponadto 8 koni (1 klacz, 1 źrebak, 6 wałachów), 56 wołów, 131 krów. We wsi nie było w ogóle ogierów i owiec.
1834 r. – zbudowano nową drewnianą cerkiew pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela Baptysty, którą rozebrano po 1947 r. Do parafii grecko-katolickiej w Uhercach należały wsie z cerkwiami filialnymi w Orelcu i w Rudence.
1846 r. - na terenie Bieszczadów szerokie kręgi zataczał ruch spiskowy. Rabacja miała również swój epizod w Uhercach. 21 lutego 1846 roku powstańcy z południowej części obwodu sanockiego szli na północ w celu opanowania Sanoka trzema szlakami: z Cisnej przez Baligród, z Lutowisk oraz z Ustrzyk Dolnych i z Ustianowej. Wymienione grupy spotkały się w Uhercach licząc łącznie 180 uczestników. Tu zaczęto ich porządkować i dzielić na oddziały. Odebrano od wszystkich przysięgę, a dowództwo nad nimi objął major Jerzy Bułharyn. Ten powstańczy oddział, nękany po drodze przez chłopów ze Stefkowej, dotarł do wsi Zahutyń pod Sanokiem. Tutaj czekał na oddziały z północnej części powiatu, miało bowiem zebrać się około dwóch tysięcy powstańców. Jednak umówiony sygnał nie został dany. Wobec słabych sił powstańczych i nieprzychylnej postawy chłopów, powstańcy postanowili się rozwiązać.
XIX w. - w drugiej połowie tego stulecia Uherce stały się własnością Anny Świeykowskiej. Dobra te składały się wówczas z dwóch części: większej w środku wsi oraz mniejszej w części zwanej Łazy. Obecna nazwa miejscowości sięga połowy XIX wieku, kiedy to funkcjonował mały zakład zdrojowy, tzw. „Łazienki”, na bazie miejscowych wód mineralnych. Kąpieli zażywali tu biskupi i księża Kurii Przemyskiej. Zlikwidowano go pod koniec stulecia, gdy wiercenia poszukiwawcze za ropą naftową naruszyły poziomy wodonośne źródeł mineralnych.
W chwili obecnej istnieje kilka naturalnych, nie eksploatowanych źródeł wód solankowych i siarczkowych. Ówczesna nazwa Uherce Mineralne pozostała i funkcjonuje do dziś.
1860 r. - to początki szkolnictwa powszechnego. Wtedy to obywatel ziemski Świeykowski ofiarował „mórg” ziemi i drewno na budowę szkoły ludowej. Wzniesiono budynek o jednej sali lekcyjnej i mieszkaniu dla nauczyciela. Pierwszym nauczycielem był Wojciech Potała, a po jego śmierci Jan Dąbrowiecki.
1866 r. – Uherce były pierwszą miejscowością Bieszczadów, w której przed 1866 r. rozpoczęto poszukiwanie oleju skalnego.
1870 r. – pierwsze szyby kopane powstały w sąsiedztwie naturalnych wycieków, które musiały być bardzo obfite, albowiem w tym roku określane są jako źródła nafty.
1872 r - przez Uherce przebiega linia kolejowa Przemyśl – Chyrów – Zagórz – Łupków. Jest to najstarsza z polskich transkarpackich linii kolejowych. Kolej ta, tak zwana „galicyjsko-węgierska” miała znaczenie strategiczne, ponieważ w momencie budowy łączyła twierdzę Przemyśl z wnętrzem monarchii Austro-Węgierskiej.
1877 r. – rozpoczęto eksploatację złoża ropy naftowej na skalę przemysłową. Początkowo kopano doły o głębokości kilkudziesięciu metrów i zbierającą się na ich dnie ropę czerpano wiadrem. Jej rozwój zdynamizował przyjazd amerykańskiego przemysłowca Wiliama Sztockera. Obszar naftowy podzielony był na trzy pola górnicze „Turgieniew”, „Kraszewski”, „Siemiradzki”.
1880 r. – było tutaj 9 takich szybów kopanych, a rocznie czerpano z nich 120 ton ropy przerabiając ją w zbudowanej na miejscu destylarni. W tym roku przeprowadzono pierwsze wiercenie do głębokości 127 m, następne – 146 m i 186 m. Kopalnia Uherce należała wówczas do Spółki „Bergbau Gesellschaft”, której udziałowcami byli Łukasiewicz, Stocker, Zaykowski i Beuen. Wydobycie ropy wzrosło do 144 ton.
1881 r. – osiągnięto w odwiercie 200 m głębokości, a kopalnia posiadała własną rafinerię rozmieszczoną w dwóch budynkach.
1883 r. – z inicjatywy Adolfa barona Rhade – kierującego kopalnią – oraz właściciela terenów naftowych Augusta Hr. Bellagarde kopalnia w Uhercach stała się miejscem wprowadzenia w Galicji nowej metody wiertniczej (zwanej kanadyjską), która zmieniła oblicze przemysłu naftowego. Pierwszego wiercenia tym sposobem dokonano przy pomocy przeszkolonych robotników niemieckich z Hanoweru, a od następnego roku prowadził je kanadyjski specjalista wiertniczy William Mac Garvey.
1884 r. – 2 maja „Gazeta Narodowa” (nr 102) we Lwowie w kronice miejscowej zamieściła ciekawą notatkę: „Od trzech tygodni pokazała się nafta w Uhercach pod Liskiem, we własności Stanisława Świejkowskiego w tak znacznej ilości, iż formalnie zalewa Uherce. Nie można było nastarczyć naczyń do wyłapywania ropy. Co najciekawsze, nafta wytryska w Uhercach grubym promieniem, jakby studnia artyzejska, i to w nadzwyczaj regularnych odstępach czasu. Co 15 minut wytryska przez niejaki czas słup ropy, dostateczny do napełnienia 5 beczek -–następnie ustaje, by po kwadransie znowu rozpocząć tę samą czynność. Dziurę 150 metrów głęboką wyświdrowali tutaj amerykańscy robotnicy, sprowadzeni z Kanady w sześciu dniach.”
1895 r - powstało Galicyjsko-Karpackie Naftowe Towarzystwo Akcyjne z siedziba w Glinniku Marianpolskim, które prowadziło liczne wiercenia poszukiwawcze na terenie Podkarpacia, w tym i w Uhercach.
1896 r - w miejscowości była czynna kopalnia składająca się z 18 szybów i rafinerii, które uległy pożarowi i nie zostały odbudowane.
1910 r - wzniesiono pierwszy murowany budynek. Miał wymiary 12x15m i mieścił dwie duże sale lekcyjne oraz mieszkanie dla nauczyciela. Do 1920 roku szkoła była dwuklasowa, następnie trzyklasowa, a od 1937 sześcioklasowa. Wówczas to kierownikiem szkoły był Franciszek Kawa
1912 r. – Angielskie Towarzystwo Finansowe Cansfield et Company ponownie przystąpił do eksploatacji ropy wiercąc 2 szyby na głębokość do 400 m, jednak z chwilą wybuchu I wojny właściciel został aresztowany przez Austriaków i zaniechano dalszego wydobycia.
Jednak do chwili obecnej miejscowa ludność korzysta z naturalnych wypływów ropy, używając jej do prac konserwatorskich w gospodarstwach.v Na początku XX wieku właścicielem dóbr uherczańskich został doktor Ernest Till, który wkrótce wydzierżawił, a następnie sprzedał większą część majątku, a sam mieszkał do II wojny światowej w mniejszej na Łazach.
Po wojnie w dworze miało siedzibę Państwowe Gospodarstwo Rolne, funkcjonowało kino oraz mieszkali ludzie. W chwili obecnej zdewastowany budynek został wykupiony przez Zofię de Viron z Krakowa, która pragnie przywrócić mu dawny blask.
1921 r. – wieś liczyła 183 domy i 1043 mieszkańców (483 greko-katolików, 506 łacinników, 44 Żydów wyznania mojżeszowego i 10 ewangelików. W dworze mieszkało wówczas 39 osób, co razem stanowi 1082 osoby. Wśród nich było 505 mężczyzn i 577 kobiet. Polacy liczyli 613 osób, Rusini – 415, Żydzi – 44, Niemcy – 10 osób.
1930 r. – dotychczasowy właściciel majątku Ernest Till sprzedał większą część majątku Żydowi Ringelowi, a sam zamieszkał w mniejszej jego części na Łazach.
1936 r. – 5 lipca we wsi założono Koło Gospodyń Wiejskich, które jest widoczne i aktywne do dziś.
1939 r. – czerwiec wg. Lustracji wsi sporządzonej przez Antoniego Kowalskiego we wsi działały następujące organizacje:
a/ polskie o charatkterze oświatowym: Czytelnia TSL, Związek Strzelecki i Orlęta, Związek Szlachty Zagrodowej, Chór Związku Szlachty Zagrodowej; o charakterze gospodarczym: Kółko rolnicze, Kasa Stefczyka, Koło Gospodyń Wiejskich, Przysposobienie Gospodarcze Młodzieży.
b/ ruskie o charakterze oświatowym: Czytelnia Kaczkowskiego, o charakterze gospodarczym: Kooperatywa „Nasz Trud”,
c/ ukraińskie o charakterze gospodarczym: Krużok Silskoho Gospodaria.
d/ Ochotnicza Straż Pożarna zrzeszająca całą społeczność wiejską bez względu na poczucie narodowe.
1939 r. – w rejonie miejscowości walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez podpułkownika Zachodnego należąca do grupy operacyjnej generała Kazimierza Łukowskiego. 9 IX 1939 r. pod Uhercami została obsadzona przez żołnierzy batalionu obrony narodowej „Sanok” pozycja opóźniająca marsz Niemców na wschód. 10 IX o godz. 11 batalion został zaatakowany przez niemiecką kolumnę zmotoryzowaną i po stoczeniu krótkiej walki odszedł na boki. Pamiątką po tych walkach są znajdujące się na miejscowym cmentarzu cztery groby i krzyż z napisem: „tu leżą żołnierze walki wrześniowej 1939 roku porucznik i ośmiu żołnierzy.”
29 IX 1939 r. – do Uherzec wkroczyli Rosjanie zajmując obszar do linii Sanu. W dworku Tilla na Łazach został zorganizowany sierociniec. W dworze w centrum wsi Rosjanie zorganizowali Maszyno Traktorną Stancję, w której było kilka ciągników i dwa duże zbiorniki na paliwo. Wiosną utworzono kołchoz. Pozwolono także na otwarcie szkoły, w której obok nauczycieli rosyjskich mogli również pracować nauczyciele polscy, a uczniowie musieli obowiązkowo powtórzyć klasę szóstą. W miejsce dotychczasowego sołtysa Stanisława Braczkowskiego „gołową derewni” został Antoni Czerniga. W domu Aldony Caputy mieściła się sześcioosobowa placówka NKWD. Aresztowano i wysiedlono wówczas 16 rodzin, a dalsze deportacje przerwał atak Hitlera na ZSRR.
1941 – 22 VI – po krótkim ostrzale do Uherzec ponownie wkroczyli Niemcy. W dworze zorganizowano Liegenschaft. Rządy we wsi przejeli Ukraińcy. Kierownikiem szkoły został Szumyłowicz, a sołtysem Dmytro Bindas. Dzieci polskie uczyła Apolonia Haftek w dwuklasowej szkole w budynku gminy.
1944 r. – 14 września z rejonu Manasterca i Gór Słonnych została wprowadzona do walki 237 dywizja 11 korpusu piechoty 4 frontu ukraińskiego. Nacierając na Uherce złamała ona opór Niemców na rubieży Bezmiechowa Dolna – Bezmiechowa Górna, posunęła się o 6 km i do końca dnia zdobyła Jankowce i Olszanicę. Osiągnięcie przez 276 i 237 dywizje piechoty wyznaczonych rubieży rozszerzyło wyłom w obronie nieprzyjaciela do 12 kilometrów i umożliwiło wprowadzenie do walki sił głównych 11 korpusu piechoty z rubieży Lesko – Jankowce – Rudenka. 15 września wyzwolone zostały Uherce.
1945 r. – podczas spisu powszechnego ludności w gminie Olszanica przeprowadzonego w Uhercach przez sołtysa Franciszka Kurka we wsi mieszkało 601 dorosłych i 467 dzieci (wykazy imienne).
- przy kolejnym spisie ludności przeprowadzonym w dniu 13 VI wykazano, iż we wsi mieszkały 432 osoby dorosłe pow. lat 18 (172 Polaków i 260 Ukraińców) oraz 676 dzieci (231 Polaków i 345 Ukraińców). Stosowano kryterium wyznaniowe.
- do końca 1945 r. ewakuowano na wschód do USRR 316 osób deklarujących narodowość ukraińską. We wsi pozostało 61 rodzin mieszanych liczących z dziećmi 226 osób.
1946 r. – nocą z 27/28 lutego sotnia UPA dokonała ataku na wieś. W czasie walk z wojskiem zastrzelonych zostało przez banderowców 5 osób cywilnych.
1947 r. – podczas akcji „Wisła” wysiedlono na Ziemie Odzyskane 553 osoby wyznania grecko-katolickiego, narodowości rusińskiej i ukraińskiej.
1957 r. - została otwarta nowa, piętrowa szkoła licząca 8 sal lekcyjnych, a w starym budynku do 1980 roku funkcjonował internat dla uczniów spoza obwodu. W chwili obecnej mieści się w nim przedszkole.
1974 r. – powstał ludowy zespół „Uherczanki”.
1977 r. - w miejscowym Zakładzie Karnym otwarto Zespół Szkół składający się ze szkoły podstawowej i zasadniczej szkoły zawodowej. Jego uczniami są osoby odbywające karę pozbawienia wolności i nie posiadające wykształcenia.
Na uwagę zasługuje także działalność Ochotniczej Straży Pożarnej i Ludowego Klubu Sportowego „Szarotka”, z którego obecnie w rozgrywkach uczestniczy trzy drużyny piłki nożnej w różnych kategoriach wiekowych.
1999 r. - w wyniku wprowadzonej reformy oświatowej od IX 1999 r. w miejscowości funkcjonuje gimnazjum.

Warto zobaczyć:

1. Murowany kościół barokowy z 1757 r. Z odnowionym wystrojem wnętrza, dzwonnicą wolnostojącą, otoczony murem obronnym z otworami strzelniczymi z tego samego okresu.
Kościół parafialny po wezwaniem św. bp Stanisława – murowany, wzniesiony został w latach 1754-57 z fundacji ks. Jakuba Jaworskiego w stylu późnobarokowym. Osobliwością krajoznawczą w skali kraju jest dwumetrowy mur obronny z otworami strzelniczymi otaczający wokół świątynię. Budowniczym kościoła i stojącej oddzielnie dzwonnicy był architekt śląski Gotfryd Hoffman, który nadał obiektom cechy późnobarokowej architektury śląskiej. W rzucie poziomym kościoła zwraca uwagę symetria całego układu. Oś przechodząca przez dzwonnicę, kościół i środek niszy w murze obronnym za absydą dzieli całość na dwie odpowiadające sobie części. Polichromia malowana na przełomie XVIII i XIX przez Antoniego Stroińskiego została przemalowana w 1901 roku przez Jana Tabińskiego. Wyposażenie wnętrza kościoła późnobarokowe z ornamentami rokokowymi jest jednolite i pochodzi z II połowy XVIII wieku. Nagrobki właścicieli ziemskich okolicznych wsi z XIX w. w otoczeniu kościoła.

2. Dom ubogich – murowany, wzniesiony na początku XX wieku w pobliżu murów obronnych kościoła przez właścicieli dworu w celu niesienia pomocy ubogim, którzy mogli tu dostać darmowe pożywienie oraz przebywać przez trzy dni. W chwili obecnej obiekt przejęty przez KGW na zorganizowanie mini galerii prezentującej twórczość miejscowych artystów.

3. Cmentarz z I wojny światowej na wzgórzu Lachawa.

4. Kapliczki przydrożne, drewniane konstrukcji zrębowej, na rzucie zbliżonym do kwadratu i zamknięte trójbocznie, wzniesione zostały w XIX wieku. Posiadają dachy trójspadowe, kryte blachą i zwieńczone baniastą wieżyczką. Jedna z nich została przeniesiona do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, a na jej miejscu powstała replika.

5. Groby żołnierzy poległych w walkach obronnych w 1939 r. na cmentarzu komunalnym.

6. Dwór obronny Herburtów, - wzniesiony w II połowie XVI wieku jako późno renesansowy dwór w typie kasztelu z basztami alkierzowymi. Po pożarze w 1830 roku odbudowany został przez Karola Skibińskiego. Sprowadzono wówczas do dworu wspaniały dębowy parkiet we wzory arabeskowe, pochodzący z zamku Mniszchów w Laszkach Murowanych. Obiekt murowany, założony na rzucie prostokąta posiada nieregularny układ wnętrza. Na parterze, w niektórych pomieszczeniach, zachowały się sklepienia krzyżowe i kolebkowe z lunetami z II połowy XVI wieku. Elewacja frontowa jest siedmioosiowa i wyróżnia się wieżami alkierzowymi po bokach, wyodrębnionymi w górnej kondygnacji. Między nimi mieściła się oszklona ściana. Elewację tylną, dziewięcioosiową, cechuje boniowanie na narożnikach. Obiekt przykrywa dach czterospadowy, a nad alkierzami dwuspadowy, kryty blachą.

7. Pozostałości parku dworskiego przy dworze obronnym z rzędem 16 lip przy granicy parku i potoku oraz pojedynczymi egzemplarzami pozostałymi jeszcze w centralnej jego części. Częściowo czytelne są jeszcze pozostałości fos, platform obronnych i ramp ziemnych. Po II wojnie światowej w okresie użytkowania obiektu przez PGR całkowitemu zniszczeniu uległy zbiorowiska roślinne w centralnej części ogrodu wraz z kwaterami drzew owocowych. Ocalały jedynie pojedyncze jesiony wyniosłe, graby pospolite, topole balsamiczne i klony polne.

8. Miejsce po dawnej cerkwi parafialnej pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela z 1834 r., odnawianej w 1899 r. i rozebranej po 1947 r. Pierwotna cerkiew wzmiankowana była tutaj już w 1530 r. Kolejną wzniesiono w 1586 r. Wskutek wydarzeń wojennych w minionych wiekach, a ostatnio niszczenia cerkwi gr. kat. po II wojnie światowej nie ocalało wiele pamiątek z tych świątyń. W muzeum Przemyskim znajduje się cenny mandylion z XVI/XVII w. z tutejszej cerkwi. Na cmentarzu cerkiewnym zachowały się 4 stare nagrobki i 3 zabytkowe pomnikowe lipy.
- liczba wiernych obrządku gr.kat.: 1890 r. – 631, 1918 r. - 753, 1938 r. - 741.

Osobliwości przyrodnicze i „pomniki przyrody”

- pomnikowa lipa przy szosie.
- pomnik przyrody „Wodospad na rzece Olszance” (odległość – 1.2 km od pomnikowej lipy, za którą prowadzi w lewo do wodospadu droga gruntowa). Jest on od 2001 r. pomnikiem przyrody.
- Rezerwat przyrody „Bobry w Uhercach” - /skręt w prawo przy przedszkolu, w odl. 1,3 km/
- Pozostałości parku podworskiego zaraz za kościołem po lewej stronie. Ocalało w nim do dziś 16 lip,
pojedyncze jesiony wyniosłe, graby pospolite, topole balsamiczne i klony polne.
- Przy placu po cerkwi zachowały się 3 pomnikowe lipy.

Opracował: Stanisław Orłowski